Чӑваш Енӗн Ял хуҫалӑх министерствинче паянтан ҫӗнӗ ҫын ӗҫлеме тытӑннӑ. Кун пирки хушӑва республикӑн Правительствин пуҫлӑхӗ Иван Моторин алӑ пуснӑ. Унта сӑмахӗ министр ҫумне Александр Жукова лартасси пирки пырать.
Александр Жуков Шупашкар хулинче ҫуралнӑ. 1991 ҫулта республикӑмӑрӑн тӗп хулинчи электромеханика колледжне вӗренсе пӗтернӗ. Унта вӑл программа управлениллӗ станоксене йӗркелеме тата ӗҫлеттерме хӑнӑхнӑ май техник-электромеханик специальноҫне алла илнӗ. Мал ӗмӗтлӗ ҫамрӑк кунпах ҫырлахман — И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетне вӗренме кӗнӗ. Унтан вӑл 1996 ҫулта вӗренсе тухнӑ. Хальхинче экономист-менеджер профессине алла илнӗ.
Ял хуҫалӑх министрӗн ҫумне лариччен Александр Жуков Федераци казначействин Ҫӗрпӳ районӗнчи уйрӑмне ертсе пынӑ.
Ҫӗрпӳ район пульницинче ача-пӑча уйрӑмӗ уҫӑлнӑ. Ҫӗнӗ ҫулхи каникулсем хыҫҫӑнах унта пациентсем килме пуҫланӑ.
Ача-пӑча уйрӑмӗ чылай вӑхӑт кивӗ ҫуртра пулнӑ. Унта йӑлтах кивелнӗ. Ашшӗ-амӑшӗ ачисене сипленсе пӗтермесӗрех киле илсе кайнӑ. Нумаях пулмасть республика хыснинчи укҫапа усӑ курса стационар корпусӗнче юсав ӗҫӗсем ирттернӗ те ачасем валли уйрӑм уҫнӑ. Вӑл стандартсемпе, санитари нормисемпе килӗшсе тӑрать.
Кунта выртмалли 10 тата кӑнтӑрла сипленмелли 3 вырӑн пур. Ашшӗ-амӑшӗ валли юнашарах койка пур. Палатӑсене бокс евӗр хӑтлӑлатнӑ. Интерьер та хитре.
Вӑйӑ залӗ, апатланӑш валли усламҫӑсем пулӑшнипе хатӗр-хӗтӗр илнӗ. Уйрӑма хута ямашкӑн 3,5 миллион тенкӗ тӑкакланӑ.
«Прессӑн ылтӑн фончӗ–2016» Пӗтӗм Раҫҫейри конкурса иртнӗ ҫул вӗҫӗнчех пӗтӗмлетрӗҫ-ха. Ҫапах та ку паллӑна тивӗҫнисене кӑҫал унпа усӑ курма ирӗк панине кура ҫав ятлӑ хаҫат-журнала пӗлтерме эпир кая юлман тесе шухӑшлатпӑр. Конкурса «Журналист» издательство ҫурчӗ йӗркелет.
Сӑмах май каласан, ылтӑн паллӑна тивӗҫнине тӗрлӗрен хаклакан-йышӑнакансем пур-ха. Ара, кирек епле парнен те, енчен вӑл йышлӑ пулсан, сумӗ чакать-тӗр ҫав. Юрӗ, сӑмахӑмӑр ун пирки мар.
Конкурса 268 кӑларӑм хутшӑннӑ. Вӗсем — ҫӗршывӑн тӗрлӗ кӗтесӗнче тухса тӑракан пичет кӑларӑмӗсем.
Конкурса тӑратнӑ хаҫат-журнала конкурс комиссийӗ виҫӗ степеньлӗ паллӑпа хакланӑ. Пирӗн республикӑри виҫӗ хаҫат: «Советская Чувашия», «Алатырские вести» тата Вӑрнар районӗнчи «Ҫӗнтерӳ ҫулӗ» — иккӗмӗш степеньлине тивӗҫнӗ.
Тӑхӑр хаҫат виҫҫӗмӗш степеньлӗ паллӑ хуҫисем пулса тӑнӑ. Вӗсен хушшинче чӑваш парламенчӗн «Республика» хаҫачӗ, Ҫӗнӗ Шупашкарти «Грани», Муркаш районӗнчи «Ҫӗнтерӳ ялавӗ», Етӗрне районӗнчи «Ӗҫ ялавӗ», Шупашкар районӗнчи «Тӑван Ен», Ҫӗрпӳ районӗнчи «Цивильский вестник», Елчӗк районӗнчи «Елчӗк Ен» хаҫачӗсем, «Агромаш» тата «Моя Империя» журналсем.
Районсенче пулма тӳр килнӗрен тӗрлӗ ҫынпа курнӑҫма май пур. Вӑл е ку районта лайӑх е япӑх ҫынсем пурӑнаҫҫӗ теме ҫук. Эпир пӗр ҫынна курса пурне те хаклама хӑнӑхнӑ-ҫке-ха. Кашни тарӑхрах тӗрлӗ ҫын пурӑнать.
Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫин ветеранӗсем, тыл ӗҫченӗсем, «вӑрҫӑ ачисем» мӗнле пурӑнни куҫ умӗнчех. Пӗрисене ачисем лайӑх пӑхаҫҫӗ, тирпейлӗ ҫӳретеҫҫӗ. Теприсем вара… ватӑ ҫын вилессе кӗтеҫҫӗ. Ҫапла, 90 е 100 ҫулалла кармашакан амӑшӗ е ашшӗ автан авӑтман яла ӑсанасса кӗтсе пурӑнакансем те пур. Пӗррехинче Ҫӗрпӳ районӗнче пултӑмӑр, ватӑ арҫынпа калаҫрӑмӑр. Хӑй сусӑр, вӑрҫӑ ҫулӗсенче ача-пӑча пулнӑ. Алӑ тупанӗ, иккӗшӗ те, ҫук унӑн, хӗрӗ пӑхса пурӑнать. Юлташӑм ватӑ арҫынпа калаҫрӗ, йывӑр ҫулсем пирки, вӑрҫӑ нуши ҫинчен ыйтса пӗлчӗ. Чӑннипех те шеллерӗ вӑл ватӑскере. Сывпуллашнӑ чухне вӑл ӑна тата нумай ҫул пурӑнма ҫирӗп сывлӑх сунчӗ. «Мӗн, мана вӗлересшӗн-им?» - мӑртӑхса пат татса хучӗ хӗрӗ. Ашшӗне, памперспа ҫӳрекенскере, пӑхса ывӑннӑ-ши вара вӑл? Хӑйне пӑхса ӳстернӗ ҫывӑх ҫынни пирки вӑл ҫапла епле калама хӑять?
Ҫитес ҫул пуҫламӑшӗнче Чӑваш Ен халӑхне интереслӗ самантсем кӗтеҫҫӗ. Кун пирки йӑлтах «Чӑваш Енре канма вӑхӑт» Ҫӗнӗ ҫул порталӗнче пӗлме пулать.
Кӑрлач уйӑхӗнче каникул вӑхӑтӗнче республикӑра пурӑнакансем тата хӑнасем районсемпе, хуласемпе паллашма пултарӗҫ. «Пӗр район юмахӗ» ҫулҫӳрев Ҫӗнӗ Шупашкарта, Сӗнтӗрвӑрри районӗнче, Ҫӗрпӳ, Шупашкар, Етӗрне районӗсенче пулӗ.
Пӗрне е пур района та ҫитсе курма май пулӗ. Ун хыҫҫӑн кашнине флаер-маршрут ҫине пичет лартса парӗҫ. 5 района, Ҫӗнӗ ҫул академине ҫитсе пур пичете те пухакана 2016 ҫулта Лакрей вӑрманне тата «Шупашкар-Арена» пӑр керменне ҫулталӑкӗпех тӳлевсӗр ҫӳремелли абонемент парӗҫ.
Кӑрлачӑн 3-мӗшӗнче Сӗнтӗрвӑрри районне ҫитӗҫ. Тепӗр кунхине вара Етӗрне районӗнче пулӗҫ. Кӑрлач уйӑхӗн 5-мӗшӗнче Шупашкар районне ҫула тухӗҫ. Тепӗр кунхине хӑнасене Ҫӗнӗ Шупашкар кӗтсе илӗ. Ҫиччӗмӗш кунхине Ҫӗрпӳ районӗнчи Тихвин мӑнастирӗнче кӗлӗ иртӗ.
Нумаях пулмасть Йӗпреҫри 2-мӗш вӑтам шкулта «Федерацин патшалӑх вӗренӳ стандарчӗпе килӗшӳллӗн вырӑсла тӗп пӗлӳ паракан шкулӗнче чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентесси» ятпа стажировка иртнӗ.
Стажировкӑна республикӑн вӗренӳ институчӗн чӑваш чӗлхипе литератури кафедри йӗркеленӗ.
Пӗлӗве ӳстерме 108 сехетлӗ программӑпа дистанци курсне куҫамлӑ вӗҫлекенсем пухӑннӑ. Шупашкар, Ҫӗнӗ Шупашкар, Улатӑр хулисенчи тата Пӑрачкав, Улатӑр, Ҫӗрпӳ, Йӗпреҫ, Шупашкар, Шӑмӑршӑ, Куславкка, Муркаш, Сӗнтӗрвӑрри, Тӑвай районӗсен чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекенӗсем инҫе ҫула хаваспах тухни пирки Вӗренӳ инстиутчӗ пӗлтерет.
Пӗлӗве ӳстермелли курсра вӗренекенсем валли А.А. Ядрицова «Н.И. Ашмарин — чӑваш чӗлхине тӗпчекен», А.А. Такина «Чӑваш чӗлхи урокӗсенче усӑ куракан хальхи технологисем», Г.М. Назарова «Анатолий Гин методикипе хатӗрленӗ урок конструкцийӗ», Г.Д. Карсакова «Чӑваш чӗлхи урокӗсенче юрӑпа усӑ курни» темӑсемпе ӑсталӑх урокӗсем ирттернӗ.
Сӑнсем (7)
Раштавӑн 12-мӗшӗнче Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев муниципалитетсен ертӳҫисемпе видеоканашлу ирттернӗ. Унта республикӑн строительство министрӗ Олег Марков районсемпе хуласен ҫутҫанталӑк газӗшӗн парӑм пухӑнса кайни пирки чарӑнса тӑнӑ.
Хутса ӑшӑтмалли тапхӑр пуҫланнӑранпа муниципалитетсенче газшӑн парӑм 29 процента ҫити ӳссе кайнӑ. Республикӑри пӗтӗм парӑмран 50 проценчӗ «Коммуналлӑ технологисем» общество тӳлеменнипе пухӑннӑ-мӗн. Юлашки икӗ ҫулта вӑл уйрӑмах пысӑк парӑм пуҫтарса янӑ.
Районсемпе хуласен парӑмӗсене илес пулсан, чи парӑмлисем вӑрнарсем, йӗпреҫсем, куславккасем, сӗнтӗрвӑррисем, вӑрмарсем, ҫӗрпӳсем тата Улатӑр, Канаш, Шупашкар хулисем.
«Кашни министр хӑйӗн пайӗшӗн яваплӑх тытать, ҫакӑн пекех муниципалитетсен ертӳҫисен те ҫакна лайӑх ӑнланмалла, вӗсем те муниципалитетшӑн яваплӑ», — тесе ҫирӗп асӑрхаттарнӑ Михаил Игнатьев.
Палӑкне мар-ха. Проектне. Чӑваш Енӗн Культура министерстви Федор Павлов драматург тата композитор палӑкӗ валли эскиз проекчӗсене йышӑннине эпир авӑн уйӑхӗнче пӗлтернӗччӗ. Палӑка Шупашкарти Ф.П. Павлов ячӗллӗ музыка училищи умне вырнаҫтарасшӑн. Вӑл вӗренӳ заведенийӗ Мускав проспектӗнчи 33-мӗш ҫуртри 1-мӗш корпусра вырнаҫнӑ.
Аса илтеретпӗр, Федор Павлова чӑвашсен профессилле музыкине пуҫарса яраканӗ тата драматург тесе хаклаҫҫӗ. Вӑл 892 ҫулхи авӑнӑн 25-мӗшӗнче ун чухнехи Хусан кӗпӗрнине кӗрекен Етӗрне уесӗнчи Чиркӳллӗ Патӑрьяль ялӗнче ҫуралнӑ. Халӗ вӑл Ҫӗрпӳ районне кӗрет.
Палӑк валли эскиз проекчӗсене чӳк уйӑхӗн 30-мӗшӗччен йышӑнчӗҫ. Халӗ палӑк проекчӗсене халӑхпа сӳтсе явасшӑн. Ӗҫсене хаклас текенсене Шупашкарти Президент бульварӗнчи 1/15 ҫуртра (унта Хальхи ӳнер центрӗ вырнаҫнӑ) раштав уйӑхӗн 20-мӗшӗччен кӗтеҫҫӗ.
Чӑваш халӑхӗн культура эткерлӗхне тӗпчес, аталантарас та упраса хӑварас, ачасен пултарулӑхне ҫӳллӗ шая ҫӗклес, патриотизм туйӑмне вӑйлатас тата культура хутшӑнӑвӗсене йӗркелес тӗллевпе чӳк уйӑхӗн 24-мӗшӗнче республикӑн Вӗрентӳ институтӗнче «Янра, чӑваш сӑмахӗ» конкурс-фестиваль иртнӗ. Фестивале республикӑри чӑваш тата вырӑс шкулӗсенчи 3-6 классенче вӗренекен ачасем хутшӑннӑ. Фестивальте пурӗ 192 номер пулнӑ. Ҫӗнтерӳҫӗсене тӑватӑ номинацире палӑртнӑ: «Чи лайӑх сӑвӑ калакан», «Чи лайӑх юрлакан», «Чи лайӑх ташлакан», «Чи лайӑх сценка».
Ҫак фестивале Вӑрнарти 1-мӗш вӑтам шкул та хутшӑннӑ. 4-мӗш «а» класра вӗренекен Дарья Данилова «Вӑйӑра» ташӑпа, 6-мӗш «а» класри Ксения Клочкова В. Тимаков ҫырнӑ, В.Салихова кӗвӗленӗ «Кушак» юрӑпа кайнӑ.
«Чи лайӑх юрлакан» номинацире Ксения Клочкова 2-мӗш вырӑна тивӗҫнӗ.
Фестивале Улатӑр, Элӗк, Вӑрнар, Вӑрмар, Куславкка, Йӗпреҫ, Канаш, Ҫерпӳ, Муркаш, Елчӗк, Тӑвай, Шупашкар, Ҫӗмӗрле районӗсенчен килсе ҫитнӗ. Шупашкар тата Ҫӗнӗ Шупашкар, Канаш, Ҫӗмӗрле хулисенчи шкул ачисем те хастар пулнӑ.
Ҫӗрпӳ районӗнчи Кӑнарти чи кивӗ ҫурта тинех юсама тытӑннӑ. Ӑна капюсав программипе килӗшӳллӗн юсанӑ.
Икӗ хутлӑ ҫурт юсав хыҫҫӑн самаях ҫӗнелнӗ. Унччен ҫынсене хӑрӑк пӑрӑхсем, кивӗ электропралук канӑҫсӑрлантарнӑ. Халӗ вара ку йӑлтах — хыҫра.
Подъездсенче электроэнергие перекетлес тӗллевпе ятарлӑ лапмӑсем лартнӑ. Электрощитовой те ҫӗнӗ. Ҫавӑнпа халӗ электросеть хваттерсенче йӗркеллех ӗҫлӗ.
Ҫуртра 15 ҫемье пурӑнать. Пурте халӗ кӑмӑллӑ. Ҫурт тӑррине ҫеҫ улӑштармалли юлнӑ. Унран шыв анать. Ҫынсем ӑна кӑҫал юсасса кӗтеҫҫӗ. Тӳре-шара шантарать-ха та…
Район администрацийӗн пуҫлӑхӗн пӗрремӗш ҫумӗ Андрей Кириллов каланӑ тӑрӑх, капюсава 15 ҫуртра ирттернӗ. Пӗтӗмпе 2 миллион та 200 пин тӑкакланӑ. Аукцион ирттернипе 827 пин тенкӗ перекетлеме май килнӗ.
Анчах халӗ капюсавшӑн пурте укҫа хывмаҫҫӗ. Республикипе илес тӗк, Ҫӗмӗрле, Тӑвай, Етӗрне районӗсенче халӑхӑн 30 проценчӗ ҫеҫ тӳлет.
+1.3 °C